YÜKSEK MAHKEME İÇTİHATLARIYLA BİLİŞİM SİSTEMLERİNİ ARAÇ KULLANMAK SURETİYLE NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK SUÇU

Sahte ilanlarla şahıslardan kaparo adı altında para toplamak bilişim sistemlerini araç olarak kullanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır.

Yerleşmiş yargısal kararlar ve öğretideki baskın görüşlere göre bilişim sisteminin, verileri toplanıp yerleştirdikten sonra otomatik işleme tabi tutma imkanı veren manyetik sistemler olduğu kabul edilmiştir. 

5237 sayılı Türk Ceza Kanunun da bilişim suçları; Bilişim alanında suçlar bölümünde düzenlenmekle beraber ayrıca, çeşitli bölümlerde de bilişim sistemleriyle işlenmesi mümkün olan suç tiplerine yer verilmiştir. Bilişim alanında suçlar bölümünde yer alan 243. maddesinde bilişim sistemine girme, 244. maddesinde sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, 245. maddesinde banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçları düzenlenmiştir. Bunun yanında, Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar bölümünde yer alan 135. maddesinde kişisel verilerin kaydedilmesi, 136. maddesinde kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme, 138. maddesinde ise verilerin yok edilmemesi suçları bilişim suçu olarak nitelendirilebilecek şekilde düzenlenmiştir. Öte yandan, 132. maddesinde haberleşmenin gizliliğini ihlal, 124. maddesinde haberleşmenin engellenmesi, 125/2. maddesinde hakaret, 142/2. maddesinin (e) bendinde hırsızlık, 158/1. maddesinin (f) bendinde dolandırıcılık, 226. maddesinde müstehcenlik, 163. maddesinde karşılıksız yararlanma suç tiplerinin bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenmeleri mümkün kabul edilmiştir. 

5237 sayılı TCK'nun Dolandırıcılık başlıklı 157. maddesi; Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir şeklinde düzenlenmiş, suçun daha fazla ceza verilmesini gerektiren nitelikli hallerine ise 158. maddede yer verilmiştir. 

Malvarlığının yanında irade özgürlüğünün de korunduğu dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için;

• Failin bir takım hileli davranışlarda bulunması,
• Hileli davranışların mağduru aldatabilecek nitelikte olması,
• Failin hileli davranışlar sonucunda mağdurun veya başkasının aleyhine, kendisi veya başkası lehine haksız bir yarar sağlaması, şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. 

Fail kendisi veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bilerek ve isteyerek hileli davranışlar yapmalı, bu davranışlarla bir başkasına zarar vermeli, verilen zarar ile fiil arasında uygun nedensellik bağı bulunmalı ve zararda, nesnel ölçütler göz önünde bulundurularak belirlenecek ekonomik zarar olmalıdır. 

Görüldüğü gibi, dolandırıcılık suçunu malvarlığına karşı işlenen diğer suç tiplerinden farklı kılan husus, aldatma temeline dayanan bir suç olmasıdır. Birden çok hukuki konusu olan bu suç işlenirken, sadece malvarlığı zarar görmemekte, mağdurun veya suçtan zarar görenin iradesi de hileli davranışlarla yanıltılmaktadır. Madde gerekçesinde de, aldatıcı nitelik taşıyan hareketlerle, kişiler arasındaki ilişkilerde var olması gereken iyiniyet ve güvenin bozulduğu, bu suretle kişinin irade serbestisinin etkilendiği ve irade özgürlüğünün ihlâl edildiği vurgulanmıştır.

Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçu TCK’nun 158/1-f maddesinde; (1) Dolandırıcılık suçunun; f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle, İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. 

Madde gerekçesinde de; Dolandırıcılık suçunun, bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi de, birinci fıkranın (f) bendinde bu suçun bir nitelikli unsuru olarak kabul edilmiştir. Bilişim sistemlerinin ya da birer güven kurumu olan banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması, dolandırıcılık suçunun işlenmesi açısından önemli bir kolaylık sağlamaktadır. Banka ve kredi kurumları açısından dikkat edilmesi gereken husus, bu kurumları temsilen, bu kurumlar adına hareket eden kişilerin başkalarını kolaylıkla aldatabilmeleridir. 

Günümüzde bilişim sistemleri ile sesli-görüntülü haberleşme, elektronik imzanın kabulü, yeni ticari ilişkiler, internet bankacılığı hizmeti ile para transferleri ve bunlar gibi pek çok yenilik toplumsal hayata girmiş, bilişim gerek iş gerekse günlük hayatta vazgeçilemeyecek kadar önemli bir noktaya ulaşmış, bilişim teknolojileri daha hızlı ve ucuz bir nitelik arz etmesi nedeniyle, klasik yöntemlere nazaran daha fazla tercih edilir duruma gelmiştir. Bu sistemlerin güvenle kullanılması, aynı anda hızlı ve kolayca birçok kişiye ulaşılması ve diğer taraftaki failin kontrol imkanını azaltması nedeniyle nitelikli hal sayılmıştır. (Yargıtay CGK.’nun 2013/15-239 E. 2013/289 K. 11.06.2013 Tarihli ilamı) 

Konuya ilişkin somut uyuşmazlıklar ile Yüksek Mahkeme içtihatları ise şöyledir;

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/34182 E. 2021/5959 K. Sayılı ilamı; “Sanığın, "….com" adlı siteye masaüstü bilgisayar satış ilanı koyduğu, müştekinin sanığı aradığı ve telefonla pazarlık yaptıkları, 480 TL'ye anlaştıkları, sanığın müştekiden 200 TL kapora istediği, müştekinin bu parayı sanığın Garanti Bankası'ndaki hesabına gönderdiği, sanığın bu parayı çektiği ve bilgisayarı göndermediği, daha sonra herhangi bir şekilde irtibat sağlanamadığı anlaşıldığı ve bu suretle sanığın nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği…” 

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/36764 E. 2021/7221 K. Sayılı ilamı; “Sanığın, www…..com adlı internet sitesinde satılık oto teybi ilanı verdiği ve ilanında gösterdiği irtibat numarasının katılan tarafından arandığı, sanığın, katılan ile yaptığı telefon görüşmesinde; ilanda belirttiği teybi satma konusunda sözde pazarlık yaparak anlaştıktan sonra, kapora bahanesiyle 100TL para istediği, katılanın banka havalesi yoluyla sanığın hesabına 100TL para gönderdiği, sanığın 100TL parayı bankadan çekmesine rağmen bir daha katılan ile görüşmeyerek haksız menfaat temin ettiği, bu şekilde sanığın üzerine atılı bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği” 

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/34989 E. 2021/6231 K. Sayılı ilamı; “Sanığın ...com. isimli internet sitesinde satılık araç ilanı verdiği, katılanın da ilanda belirtilen telefon vasıtasıyla irtibata geçtiği, sanığın kendisini ...olarak tanıttığı, belirttiği hesaba ilan edilen araç için kapora göndermesi talebi üzerine katılanın banka hesabına 200 TL para yatırdığı ancak daha sonra katılanın sanığın telefonuna ulaşamadığı, bu şekilde sanığın dolandırıcılık suçunu işlediği iddia edilen olayda; sanık ikrarı, katılan ve tanık beyanları, dekont ile tüm dosya kapsamına göre, sanığın değişen suç vasfına göre üzerine atılı nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği” 

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/36022 E. 2021/7178 K. Sayılı ilamı; “Sanığın, "sahibinden.com" isimli internet sitesine verdiği satılık otomobil ilanını gören katılan ...'ın ilanda belirtilen numarayı arayıp sanıkla aracın satışı konusunda anlaştığı, sanığın kapora talep etmesi üzerine katılanın 900 TL parayı sanığın PTT hesabına yatırdığı ancak sonrasında sanığa ulaşamadığı ve sanığın bu şekilde atılı suçu işlediğinin iddia edildiği olayda, sanık savunması ve katılan beyanı ile tüm dosya kapsamından nitelikli dolandırıcılık suçunun sanık tarafından işlendiği” 

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/38001E. 2021/7253K. Sayılı ilamı; “Sanığın araba satacağından bahisle verdiği gazete ilanı neticesinde iletişim kurduğu katılandan kapora istediği, katılanın sanık adına postaneye para yolladığı ve sonrasında randevu yerinde sanığa ulaşamadığı, bu şekilde sanığın üzerine atılı basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği” 

Yargıtay 15. CD.’nin 2017/34679 e.  2021/3338 k. Sayılı ilamı; “Sanık ...'ın internet üzerinde "www.....com" adresinde ... ismini kullanmak suretiyle araç satış ilanı verdiği, internet üzerindeki bu satış ilanını gören müşteki ...'nun verilen araç satış ilanına inanarak sanık tarafından ilanda belirtilmiş olan Garanti Bankası Muratpaşa Antalya Şubesi nezdindeki sanık ... adına kayıtlı kredi kartı hesabına aracın kapora bedeli olarak 50 TL para yatırdığı, ancak daha sonra yaptığı araştırmalarda bir daha aracı satın almak amacıyla sanığa ulaşamadığı iddia edilen olayda; sanık savunması, katılan beyanı ile tüm dosya kapsamından, sanığın araç satış ilanı vererek müştekinin, kendi hesabına para havale çıkarmasını sağlayarak müştekiyi zarara uğrattığı, böylece bilişim sistemleri aracılığıyla nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği” 

Yargıtay CGK.’nun 2013/15-239 E. 2013/289 K. Sayılı ilamı; “Bilişim sistemlerinin aynı anda birçok kişiye ulaşmasındaki çabukluk ve sağladığı kolaylığa dayanarak www…..com adlı internet sitesinde emsallerine göre fiyatını da ucuz göstererek araç satışı için ilan veren sanığın, bu ilanı görüp kendisini telefonla arayan şikayetçiden kapora adı altında 250 Lira alması şeklinde gerçekleşen olayda; sanığın bilişim sistemini araç olarak kullanmak suretiyle suçu işlediği anlaşılmakla, eylemin TCK'nun 158. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde düzenlenmiş olan nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturduğu kabul edilmelidir.”