ANONİM ŞİRKETLERİN YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLAN ORTAKLARININ SİGORTALILIK DURUMU VE ÖDENEN PRİMLERİN ESAS ALINMASI GEREKEN SİGORTALILIK HALİ

Aşağıda yasal düzenlemeler eşliğinde yapmış olduğumuz detaylı açıklamalarda görüleceği üzere, Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket (limited şirket vs.) ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları 4/1-b kapsamında sigortalı sayılırlar.

Eğer sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık için prim ödenmiş olması durumunda ise, ödenen primler esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş sayılır.

A.SİGORTALILIK DURUMU

5510 Sayılı kanun’un Sigortalı sayılanlar başlıklı 4/1-b Maddesinde;

b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ise;

1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,

2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,

3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları, … sigortalı sayılırlar.

5510 sayılı Kanun’un 53/2. Maddesinde; 4/b kapsamında sigortalı sayılanların, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden 4/a kapsamında sigortalı bildirilemeyecekleri hükmüne yer vermiştir.

***Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)  bendinin  (3)  numaralı alt bendinde şirket ortakları (4/b) kapsamında sigortalı sayılmış, 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasında ise (4/b) kapsamında  sigortalı  sayılanların,  kendilerine  ait  veya  ortak oldukları  işyerlerinden  dolayı,  (4/a)kapsamında  sigortalı  bildirilemeyecekleri öngörülmüştür.

***SGK'nun 2019/9 Sayılı Genelgesinde; "Buna göre, 2008/Ekim sonrası şirket ortaklığı nedeniyle (4/b) kapsamında sigortalı olanlar kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden (4/a) bendi kapsamında sigortalı olamayacakları gibi, (4/a) kapsamında çalışırken çalıştığı işyerine ortak olanlar (4/b) kapsamına alınacak ve (4/a) kapsamındaki sigortalılıkları sonlandırılacaktır.  Kişinin çalıştığı işyeri dışında bir şirkete ortak olması halinde, Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası gereği (4/a) kapsamında sigortalılığı devam ettirilecek ve (4/b) kapsamına alınmayacaktır.

***Yine aynı Genelge de; Yine, (4/a) kapsamında çalıştığı anonim şirkette , ortak olmayan yönetim kurulu üyesi olanların (4/a) kapsamındaki sigortalılıkları devam ettirilecek, ancak sigortalının yönetim kurulu üyeliği yanında anonim şirkete ortak olması halinde (4/a) kapsamındaki sigortalılığı sonlandırılarak (4/b) kapsamında sigortalı sayılacaktır.

Örnek 2- 1/1/2013 tarihinden itibaren yönetim kurulu üyesi olduğu anonim şirketten (4/a) kapsamında sigortalı bildirilen (C), 3/5/2014 tarihinde yönetim kurulu üyesi olduğu (1/7/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirketlerde yönetim kurulu üyesi olunabilmesi için ayrıca ortaklık şartı aranmamaktadır.) şirkete ortak olmuştur. Sigortalı (C)’nin 2/5/2014 tarihinde (4/a) kapsamında sigortalılığı sona erdirilerek, 3/5/2014 tarihinden itibaren (4/b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır. 

****Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları yönetim kuruluna seçildikleri tarihten itibaren 4-b kapsamında sigortalı sayılırlar. 

**** 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştıkları anonim şirkete 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ortak ve yönetim kurulu üyesi olanların 4/a kapsamındaki sigortalılıkları yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihten bir gün önce sona erecek, yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihte 4/b kapsamında sigortalı sayılacaklardır.

B.ÖDENEN PRİMLERİN HANGİ SİGORTALILIĞA ESAS ALINACAĞI HAKKINDA

5510 sayılı Yasanın Geçici 22. maddesinde yer alan “Bu Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendinde belirtilen anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce 1479 sayılı Kanunun 24'üncü maddesine tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise bu Kanunun yürürlük tarihi itibariyle sona erer.” Burada sadece anonim şirket kurucu ortağına getirilmiş bir istisnadır.

Diğer taraftan 5510 sayılı Yasa'nın Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi Başlıklı 53. Maddesinin;

2.fıkrasında; “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.

5.fıkrası ise ''Sigortalının, bu madde hükmüne göre sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödemiş olması durumunda, ödenen primler birinci fıkraya göre esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir.'' hükmünü içermektedir.

Ankara BAM 10. Hukuk Dairesi’nin 2020/161 E. 2021/1108 K. Sayılı ilamında; İlke olarak, şirket organları ile şirket arasındaki ilişkinin hukuki dayanağı hizmet sözleşmesi biçiminde değerlendirilemez. Dolayısıyla bunlar 4/1(a) bendine göre sigortalı kabul edilemezler. Örneğin anonim şirketin temsil ve idare yetkisi, yönetim Kurulu üyesi ve şirket ortağı olan kimselere verildiği takdirde şirketle bunlar arasındaki ilişki iş sözleşmesine dayandığı için m.4/1(a) anlamında sigortalı kabul edilmeyeceklerdir. Bu esaslar komandit ve limited şirketler için de aynı şekilde geçerlidir.  (Güzel/Okur/Caniklioğlu, Sosyal Güvenlik Hukuku, 16. Bası, Sh. 89 )  Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri az sayıda olmaları nedeniyle kendi işini yapan kimse konumunda oldukları için, gerek 1479 sayılı Yasa gerek 5510 sayılı Yasa 4/1-b kapsamında zorunlu sigortalı sayılırlar. Başka bir deyişle bunların ortağı oldukları anonim şirketteki çalışmaları, hizmet akdine değil, vekalet akdine dayalıdır ve gerek 506 sayılı Yasa gerek 5510 sayılı Yasa 4/1 (a) kapsamında değerlendirilemez. Bu kuralın istisnası, Anonim Şirket ortağı, başka işyerlerinde hizmet akdine göre çalışmışsa, o taktirde 506 sayılı Yasa ve 5510 sayılı Yasa 4/1 (a) kapsamında sigortalı sayılabilir.

Davacının 5510 sayılı Kanunun 53.maddesinin 2.fıkrasındaki düzenleme uyarınca ortağı olduğu şirketten 4/a kapsamında sigortalı gösterilmesinin mümkün olmadığı, dolayısıyla Kurumun bu gerekçe ile davacının 4/a kapsamındaki çalışmalarını iptal etmesi yerinde olduğundan ve mevcut hizmetlerine göre son yedi yılda en çok hizmeti 4/b den olup 4/a yaşlılık aylığı koşullarını yerine getirmediği anlaşıldığından davanın reddi kararının yerinde olduğu,” şeklinde belirtilmiştir.