UZUN SÜREN YARGILAMA MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKININ İHLALİ TAZMİNAT KOMİSYONU TAZMİNAT HAKKI

Makul sürede yargılanma hakkı, adil yargılanma hakkının temel unsurlarından biridir. Yargılamaların makul bir süre içinde tamamlanmaması, adalet sistemine duyulan güveni zedeler ve davanın uzamasından fayda sağlayabilecek kişileri teşvik eder.

Uzun süren yargılamalar için makul sürede yargılanma hakkı ihlal edilenler için 7499 Sayılı kanunun 24. Ve 28. Maddeleri ile 02.03.2024 tarihinde 6384 Sayılı Tazminat Komisyonunun Görevleri İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Kanuna yeni düzenlemeler eklenmiştir.

6384 Sayılı Tazminat Komisyonunun Görevleri İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Kanunun 2/3-a Maddesi; “Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla manevi tazminat, istemiyle Komisyona yapılan müracaatları da kapsar.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Yine aynı Kanunun 5/A. Maddesi; “Komisyona müracaat; soruşturma, kovuşturma veya yargılama sürecinde ya da en geç bunların kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde yapılır. Haklı bir mazeret nedeniyle süresi içinde müracaat edemeyenler, mazeretin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte müracaat edebilirler.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Bu kapsamda Uzun süren yargılamalar için makul sürede yargılanma hakkı ihlal edilenler manevi tazminat talebi için soruşturma, kovuşturma veya yargılama sürecinde ya da en geç bunların kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde yapmak zorundadır. Aksi takdirde bir daha başvuru yapamaz.

Anayasa’nın Hak Arama Hürriyeti Başlıklı 36. Maddesi; “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.

Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz” şeklinde düzenlenmiştir.

Anayasa’nın 141/4. Maddesi; “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Adil Yargılanma Hakkı Başlıklı 6/1. Maddesinin 1.Cümlesinde; “Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir.” Şeklinde belirtilmiştir.

Sözleşme metni ile AİHM kararlarından ortaya çıkan ve adil yargılanma hakkının somut görünümleri olan alt ilke ve haklar, Anayasa’nın 36. maddesinde yer verilen adil yargılanma hakkının da unsurlarıdır. 

Anayasa Mahkemesi de Anayasa’nın 36. maddesi uyarınca inceleme yaptığı birçok kararında ilgili hükmü, Sözleşme’nin 6. maddesi ve AİHM içtihadı ışığında yorumlamak suretiyle gerek Sözleşme’nin lafzi içeriğinde yer alan gerek AİHM içtihadıyla adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil edilen ilke ve haklara Anayasa’nın 36. maddesi kapsamında yer vermektedir

Makul sürede yargılanma hakkı, yukarıda belirtilen ilkeler uyarınca adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olup ayrıca davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının yargının görevi olduğunu belirten Anayasa’nın 141. maddesinin de Anayasa’nın bütünselliği ilkesi gereği makul sürede yargılanma hakkının değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulması gerektiği açıktır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 38, 39).

Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin makul süre değerlendirmesinde sürenin başlangıcı kural olarak uyuşmazlığı karara bağlayacak yargılama sürecinin işletilmeye başlandığı, başka bir deyişle davanın ikame edildiği tarih olmakla beraber bazı özel durumlarda girişimin niteliği göz önünde tutularak uyuşmazlığın ortaya çıktığı daha önceki bir tarih, başlangıç tarihi olarak kabul edilebilmektedir (Selahattin Akyıl, B. No:2012/1198, 7/1/2013, §

Tüm bu anlatımlar ışığı altında uzun süren yargılama süreçlerinden dolayı Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonuna başvurulması gerekmektedir.

Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonu başvuru dilekçelerine buradan ulaşabilirsiniz: https://ihtk.adalet.gov.tr/SayfaDetay/formlar